Eigentijdse uitvaarten, eigentijdse rituelen

Eigentijdse uitvaarten, eigentijdse rituelen

met 1 reactie

Kwam vroeger de pastoor of dominee en was een dienst vrij snel volgens een bekend kader ingevuld, tegenwoordig is dat wel anders. We hebben zelf steeds meer invloed op hoe een uitvaart vorm krijgt. Uw eigen uitvaart of die van een overleden dierbare. Maar dat het nu vaak heel anders gaat dan de traditionele uitvaarten vroeger vol rituelen, betekent niet dat we geen behoefte meer hebben aan rituelen. Een informele, niet-kerkelijke uitvaart heeft ook zijn eigen, eigentijdse rituelen. Ik geef in dit artikel graag een paar voorbeelden.

Het leven vraagt om rituelen

Voor alles in het leven hebben we rituelen. Zo blazen wij kaarsjes uit op de verjaardagstaart en mogen dan een wens doen. Of we doen die wens bij een vallende ster. Voor een jarige zingen wij een lied. En soms verbranden we brieven of foto’s om een relatie of een bepaalde periode af te sluiten. Bij rituelen tijdens een uitvaart denken we misschien al gauw aan de vaste gewoonten in de kerk. Zeker in de rooms-katholieke kerk worden veel symbolische handelingen verricht. Het gebruik van wijwater bij het welkom heten van de overledene door de pastoor. Of het zwaaien met wierook.  Familieleden steken de zes kaarsen aan die naast de kist staan.

De uitvaartwensen van tegenwoordig

Onlangs is er onderzoek gedaan onder Nederlanders naar hun uitvaartwensen. Ik lees de bovenstaande kop dat boven een artikel staat: “Merendeel Nederlanders wil informele uitvaart, zonder tradities en rituelen”. Tegenwoordig  kiest men vaker voor een informele uitvaart. Dat herken ik ook in de uitvaarten die ik begeleid. Doordat minder mensen naar de kerk gaan, worden de kerkelijke uitvaarten ook minder. Hierdoor krijgt de familie zelf de regie in handen. Dan zou je al kunnen spreken van een informele uitvaart.

Gemoedelijke sfeer

Mijn ervaring is dat nabestaanden een niet-kerkelijke uitvaart steeds vaker in een gemoedelijke sfeer willen. Dit zit hem soms in de kleding: geen zwarte, strakke pakken. Of men wil dat erop een niet plechtige toon wordt gesproken tijdens een dienst. Zo zei laatst iemand tijdens een voorgesprek: “Spreek tijdens de afscheidsdienst maar zoals je nu ook praat”.

Nieuwe eigentijdse rituelen

Maar een informele, niet-kerkelijke uitvaart heeft toch ook zeker zijn eigen, eigentijdse rituelen. In het onderzoek komt bijvoorbeeld naar voren dat vooral de Flevolanders willen dat hun nabestaanden proosten op hun leven. Samen het glas heffen! Wat een mooi ritueel! Zo zie ik veel nieuwe rituelen voorbij komen tijdens uitvaarten.

Tegenwoordig willen families bijvoorbeeld zoveel mogelijk zelf doen. Zo zie je steeds meer dat in plaats van ingehuurde dragers, de nabestaanden zelf de kist met de overledene de aula indragen. Soms doet men dat voorafgaand aan de uitvaartplechtigheid. Anderen kiezen ervoor dit te doen bij aanvang van de dienst. Ook bij begrafenissen zijn het vaak familieleden die de kist naar het graf begeleiden.

Als er een foto van de overledene bij de kist staat, kunnen er één of meerdere kaarsjes bij worden gezet. Tijdens de uitvaartdienst steken familieleden die aan. De overledene wordt symbolisch in het licht gezet. Luisteren naar eigen uitgekozen muziek, kijken naar foto’s tijdens een slideshow. Het doen van een laatste groet door langs de kist te lopen. Een bloem neerleggen op de kist of een schepje zand. Het zijn allemaal rituelen of vaste onderdelen van een uitvaart.

Oude tradities als inspiratie voor moderne rituelen

Ik haal  mijn inspiratie voor de invulling van de dienst ook uit de katholieke uitvaartmis. Waarom het kind met het badwater weggooien? De absoute in de katholieke kerk is een ritueel aan het einde van de katholieke uitvaartliturgie waarbij de kist wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt, onder het uitspreken van gebeden. Het is een laatste eerbetoon aan het lichaam van de overledene. Absoute komt van het woord absolvere, wat losmaken of bevrijden betekent. In de diensten die ik begeleid doe ik ook een soort absoute maar dan met woorden. Een meer eigentijds en bij de overledene en familie passend eerbetoon waarbij ik de overledene namens iedere aanwezige bedank voor alles wat hij of zij heeft betekend. Het is een plechtig en emotioneel moment waarop de aanwezigen de overledenen afscheid nemen van het lichaam van de overledene.

Rituelen in besloten kring

Wil een familie een afscheid met een beperkt gezelschap zonder dat er sprake is van een dienst of plechtigheid, ook dan kunnen rituelen van pas komen. Een woordje van welkom en bij het afscheid met z’n allen om de kist staan. Op zo’n moment is het een mooi gebaar dat de aanwezigen een bloem uit een rouwstuk halen en die op de kist leggen.

Rituelen geven rust en duidelijkheid

Families kunnen ook hun eigen rituelen maken. Een ritueel kan iets heel eenvoudigs zijn. Een uitvaart is emotioneel en spannend voor de nabestaanden. Dan is het fijn dat van te voren afgesproken rituelen voor rust en duidelijkheid zorgen.

Praten over uitvaartwensen

Juist omdat we nu zelf meer invloed hebben op de uitvaart is het zo belangrijk om met elkaar daarover te praten. Hoe wilt u herdacht worden? Welke rituelen vind u mooi? In welke sfeer? Met welke muziek en foto’s?

Wilt u hier meer over weten of het gesprek aangaan over uw uitvaartwensen? Bel mij voor een vrijblijvend voorgesprek op 06-43138768 of mail naar annelies@anneliesvente.nl.

Uw uitvaartwensen op papier zetten? Download gratis het wensenformulier.

One Response

  1. Marie de Jonge
    |

    Ik snap goed dat informele uitvaarten vandaag de dag voorkeur hebben. Zo kan je een emotionele bijenkomst wat luchtiger maken. Veel mensen voelen zich hier comfortabeler bij.

Voor liefdevolle hulp bij het laatste afscheid